Tezhip Sanatı Nedir?
Tezhip, kelime anlamı olarak “altınla süsleme” demektir. Osmanlı’dan günümüze uzanan bu zarif sanat dalı, el yazması eserlerin, Kur’an nüshalarının ve fermanların kenarlarını altın ve boyalarla bezeyerek birer sanat eserine dönüştürmüştür. Sadece bir süsleme tekniği değil, aynı zamanda sabır, zarafet ve estetik anlayışın birleşimidir. Bugün tezhip sanatı, klasik desenlerin yanı sıra modern yorumlarla da yaşamaya devam etmektedir.
Tezhip sanatı; el yazması kitapların, hat levhalarının, berat ve fermanların kenarlarını bezemek amacıyla yapılan süsleme sanatıdır. Bu sanatın temel malzemesi altın tozudur, ancak yanında doğal boyalar, ince fırçalar, sulu mürekkepler ve özel kâğıtlar da kullanılır.
Tezhipte desenler çoğunlukla simetrik yapıya sahiptir; geometrik motifler, rumi, hatai, bulut ve hatayi gibi klasik Osmanlı motifleri öne çıkar. Her bir çizgi, sanatçının el emeği ve sabrının izini taşır.
Tezhip sanatının kökeni Orta Asya’ya kadar uzanır. İlk örneklerine 9. yüzyılda İslam dünyasında rastlanır. Selçuklular döneminde geometrik desenler öne çıkarken, Osmanlı döneminde sanat doruk noktasına ulaşmıştır.
16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman devrinde Nakkaşhane-i Hümayun’da çalışan sanatkârlar, tezhip sanatını zirveye taşımıştır. Şahkulu, Karamemi gibi büyük nakkaşlar bu dönemde eser vermiş, klasik tezhip anlayışı bu çağda şekillenmiştir.
Osmanlı sonrasında Cumhuriyet döneminde sanat okullarıyla birlikte tezhip yeniden kurumsallaşmış, günümüzde ise Güzel Sanatlar Fakülteleri ve özel atölyelerde geleneksel üslupla yaşatılmaktadır.
Geçmişte tezhip sanatı daha çok el yazması Kur’an-ı Kerim, ferman, berat ve hat levhası gibi dini veya resmî belgelerin süslenmesinde kullanılmıştır.
Günümüzde ise sanatçılar tezhip tekniklerini daha geniş alanlara taşımaktadır:
Hat ve minyatür sanatlarıyla birlikte tablo kompozisyonlarında,
Seramik, cam ve kumaş yüzeylerinde dekoratif olarak,
Davetiyelerde, albüm kapaklarında ve özel tasarımlarda modern yorumlarla,
Müze ve sergi çalışmalarıyla geleneksel sanatın tanıtımında.
Bu çeşitlilik, tezhibin hem klasik hem çağdaş sanat anlayışına uyum sağlayabildiğini gösterir.
Tezhip sanatı, Türk-İslam kültürünün en zarif ve sabır gerektiren sanat dallarından biridir. Her altın çizgi, bir dönemin estetik anlayışını ve inanç dünyasını yansıtır. Bugün modern sanatçılar, bu kadim geleneği hem koruyup hem de çağın ruhuna uygun biçimde yorumlamaktadır.
Tezhip çalışmalarına başlamak veya sanatınızı geliştirmek istiyorsanız, kaliteli malzemelere Karin Sanat’tan ulaşabilirsiniz.
Tezhipte Kullanılan Malzemeler
Bir tezhip çalışmasında kullanılan malzemeler, sanatın inceliğini yansıtır:
Altın varak: Eserin ışıltısını ve değerini belirler.
Pigment boyalar: Saf pigmentten elde edilmiş yüksek kalitede boyalar canlı görünür ve uzun süre canlılığını korur.
Fırça: Genellikle samur kılından yapılır.
Kâğıt: Aharlanmış ve mührelenmiş özel tezhip kâğıtları tercih edilir.
Mühre: Kâğıda parlaklık ve dayanıklılık kazandırmak için kullanılır.
Buradaki malzemelere ek olarak birçok çizim aracı ve yardımcı malzemeler kullanılır. Örneğin paspartu, trilin, pergel, desen aktarma kağıtları ve bunun gibi birçok malzeme kullanılır. Karin Sanat’ta tezhip sanatına gönül verenler için bu malzemelerin her biri özenle seçilmiş markalarla sunulmaktadır.
