1.1 Tezhip Sanatının Kökeni
“Tezhip” kelimesi Arapça kökenli olup “altınla süsleme” anlamına gelir.
İlk örnekleri 9. yüzyılda İslam coğrafyasında görülmüş, Selçuklularla birlikte Anadolu’ya taşınmıştır.
Osmanlı döneminde ise özellikle Kanuni Sultan Süleyman devrinde doruk noktasına ulaşmıştır. Saray nakkaşhanelerinde çalışan sanatçılar, fermanları, Kur’an nüshalarını ve kitap ciltlerini altınla süsleyerek eşsiz eserler ortaya koymuşlardır.
Bu dönemde Karamemi, Şahkulu gibi büyük nakkaşlar klasik tezhip üslubunu oluşturmuştur.
1.2 Minyatür Sanatının Gelişimi
Minyatür, el yazması kitapların sayfalarında olayları ve kahramanları betimleyen, detaylı ve iki boyutlu resimlerdir.
Selçuklular döneminde ilk örnekleri görülmüş, Osmanlı döneminde Matrakçı Nasuh gibi sanatçılar sayesinde tarihî olayları görselleştiren sahnelerle zenginleşmiştir.
Batı’daki perspektif anlayışından farklı olarak, minyatürde derinlik çizgisel değil katmanlı anlatımla verilir. Her detay bir semboldür; doğa, insan ve mekân aynı estetik dille ele alınır.
| Özellik | Tezhip | Minyatür |
|---|---|---|
| Amacı | Süsleme, bezeme | Olay veya sahne anlatımı |
| Motifleri | Bitkisel ve geometrik desenler (rûmî, hatâyî, bulut vb.) | İnsan figürleri, şehir manzaraları, günlük yaşam |
| Malzeme | Altın varak, doğal pigment boyalar | Guaj, toprak boyalar, altın, sulu boya |
| Zemin | Genellikle aharlı tezhip kâğıdı | Ahar yapılmış, düzgün dokulu minyatür kâğıdı |
Bu iki sanat çoğu zaman aynı eserde birleşir: bir sayfanın ortasında minyatür, etrafında ise tezhip bezemeleri yer alabilir.
Sabır ve hassasiyet:
Bu sanatlarda ilerleme yavaş ama kalıcı olur. Her desen, defalarca tekrarlanarak mükemmelleşir.Usta-çırak geleneği:
Geleneksel yöntemleri öğrenmek için bir eğitmenle veya atölye ortamında çalışmak çok önemlidir.Sanat tarihi bilinci:
Klasik dönem eserlerini, motifleri ve renk anlayışını incelemek sizi özgün çalışmalar üretmeye hazırlar.Doğru malzeme seçimi:
İlk adımda uygun kâğıt, fırça, boya ve altın malzeme seçimi çok belirleyicidir.
Karin Sanat’ta tezhip ve minyatür sanatına yeni başlayanlardan profesyonellere kadar her seviyeye uygun malzemeler bulunur.
Aşağıda temel araç ve gereçleri, kullanım amaçlarıyla birlikte bulabilirsiniz:
4.1 Kâğıtlar
Aharlı kâğıtlar: Boya ve altın uygulamasında yüzeyin dağılmaması ve uygun bir zeminde çalışma yapılabilmesi için hazırlanır. Tezhip ve minyatürde nişasta aharlı kağıtlar kullanılır. Yumurta aharlı kağıtların boyayı kabul etmesi biraz zor olduğu için genellikle hat sanatında daha çok tercih edilir.
Minyatür kâğıtları: Kalın dokulu, suya dayanıklı kâğıtlar tercih edilir.
El yapımı özel kâğıtlar: Karin Sanat’ta Japon Awagami, Nepal ve yerli üretim tezhip kâğıtları mevcuttur.
4.2 Boyalar
Guaj ve suluboyalar: Özellikle minyatür çalışmalarında kullanılır. Schmincke markalı suluboya ve guaj boyalar yüksek kaliteli pigmentler ve doğal bağlayıcılarla hazırlandığı için hem boyanın uygulanma aşamasında kolaylık sağlar hem de renk canlılığının uzun yıllar korunması açısından büyük önem taşır. Yüksek kaliteli boyalar yoğunluğunun fazla olması bakımından daha uzun süre kullanımı sağlar. Pigment yoğunluğunun fazla olması sayesinde az miktarda boya kullanarak bile hem canlı hem de geniş alanları renklendirebilirsiniz.
4.3 Fırçalar
Samur kıl fırçalar: İnce tahir, tarama ve detay çizimleri için idealdir. Kaliteli kıla sahip fırçalar hem daha dayanıklıdır hem de uçları iyi toplandığı için detay çalışmalarından sanatçıya kolaylık sağlar.
Sincap kılı fırçalar: Renk geçişleri ve dolgu alanlarında tercih edilir. Su tutma kapasitesi yüksektir ve oldukça yumuşaktır ancak samur kılı kadar detaylı çizimlere olanak sağlamaz. Da Vinci marka fırçalarda seçenekler oldukça fazladır. Her amaç için farklı kıl yapısına sahip, farklı formlarda fırça bulabilirsiniz.
4.4 Altın ve Yaldız Malzemeleri
Varak altın: Geleneksel tezhipte asıl süsleme malzemesidir. Eytzinger marka varak altınlar yüksek gramajı ile öne çıkar.
Ezilmiş Altın: Jelatinle karıştırılarak “altın suyu” hazırlanır.
Parlatma taşı (Mühre): Akik taşından üretilen mührelere Karin Sanat koleksiyonunda farklı boyutlarda ulaşabilirsiniz.
4.5 Çizim ve Hazırlık Malzemeleri
Pergel, cetvel, kompas: Geometrik desen çizimlerinde kullanılır.
Desen kâğıdı ve karbon: Motiflerin aktarımında gereklidir.
Jelatin: Altını yüzeye sabitlemek için bağlayıcı olarak kullanılır.
Motif Seçimi:
Basit bir hatâyî veya rûmî motifiyle başlayın.Tasarım Transferi:
Motifi karbon veya delikleme yöntemiyle kâğıda aktarın.Altın Uygulaması:
Altın tozunu bağlayıcıyla karıştırın, uygulayıp kuruduktan sonra mühürleyin.Renk Katmanları:
Ana renkleri uyguladıktan sonra gölgelendirmeler yapın.Son Rötuşlar:
İnce konturlar, altın kenarlıklar ve parlaklık verici rötuşlarla tamamlayın.
Fazla su kullanmak: Kâğıdı dalgalandırır.
Aharı tam kurumadan çalışmak: Boyalar dağılır.
Altın uygulamasında fazla jelatin: Yüzey matlaştırır.
Çok fazla rötuş yapmak: Renk bütünlüğünü bozar.
Tezhip ve minyatürün doğasında zarafet, sabır ve kalite vardır. Bu yüzden kullanılan malzeme, eserin kalitesini doğrudan etkiler.
Karin Sanat, tezhip ve minyatürle ilgilenen sanatçılar için:
Özel tezhip fırçaları,
Doğal pigment boyalar,
Altın varaklar ve mühürleme taşları,
El yapımı özel kâğıtlar,
ve başlangıç setleri sunmaktadır.
Her malzeme, hem klasik yöntemlerle hem de modern yorumlarla çalışmaya elverişli olacak şekilde seçilir.
Sonuç
Tezhip ve minyatür sanatına başlamak, yalnızca bir hobi edinmek değil; geçmişle bağ kurmanın, sabırla estetiği birleştirmenin bir yoludur. İlk adımı doğru malzemelerle ve özenli bir planla atarsanız, kısa sürede kendi desenlerinizi oluşturabilir, altının ve rengin büyüleyici uyumunu deneyimleyebilirsiniz.
Sanat yolculuğunuza başlarken ihtiyaç duyacağınız her şeyi Karin Sanat’ta bulabilirsiniz — çünkü biz, sanatın detayında gizlenen ışıltıya inanıyoruz.
